معرفی نهال چنار
نهال چنار معروفترین نهال زینتی در کشورمان است که در دسته نهالهای غیرمثمر است که بیشترین میزان کشت را دارد. درختی محبوب و زیبا با برگهایی پهن و پنجهای شکل که سایه انداز عالی ایجاد میکند. یکی از دلایل اصلی کشت بسیار بالای این نهال در فضای شهری و بوستانها، مقاومت بینظیر آن در برابر شرایط اقلیمی مختلف است. همچنین نهال چنار در برابر آلودگی هوا بسیار مقاوم است. شاید بتوان گفت از بهترین درختانی است که در هوای آلوده کشورمان قابلیت رشد دارد. به همین دلیل یکی از اصلیترین نهالهای زینتی در استان تهران است.
نهال چنار از خانواده plantanaceae محسوب میشود. نام علمی این نهال Plátano میباشد که از واژه یونانی Platanus به معنای برگ پهن گرفته شده است. این نام به سایز برگهای نهال اشاره میکند. نهال چنار علاوه بر جنبه زینتی، کاربردهای دیگری نیز دارد. چوب این نهال بسیار باکیفیت و کاربردی است. در ادامه توضیحات کامل نهال چنار ارائه شده است.
کاربرد درخت چنار
در اغلب مناطق کشورمان، در پارکها، بوستانها، اطراف خیابانها و جلوی درب منازل، نهال چنار به وفور مشاهده میشود. درختانی با برگهای بزرگ و زیبا که زینتبخش محیط اطراف شدهاند. این درختان علاوه بر اینکه زیبایی بصری دارند، با وجود تاج بزرگ و انبوه سایهانداز عالی نیز ایجاد میکنند. بنابراین گزینه عالی برای پارکها میباشد. گاهی اوقات، برخی از افراد این نهال را در حیاط ویلا خود میکارند تا از دید ساختمانهای مجاور جلوگیری نمایند.
درختان زیبای چنار در کاهش آلودگی هوا نیز بسیار موثر است. از آنجا که نهال چنار بسیار مقاوم است و نیاز به مراقبت چندانی ندارد، بسیار محبوب میباشد. این درختان عمر طولانی و ماندگاری بالایی دارند. درختان چنار خیابان ولیعصر چندین سال است که با وجود آلودگی هوای شدید شهر تهران به حیات خود ادامه میدهند.
علاوه بر موارد ذکر شده، نهال چنار کاربردهای دیگری دارد. این درختان چوب بسیار مقاومی دارند که در صنایع تولید چوب و وسایل چوبی کاربرد فراوانی دارد. این چوب در بازار نسبت به چوب کبوده تقاضای بیشتری دارد؛ به همین دلیل قیمت بالاتری نیز دارد. همچنین از عرق برگ این درختان در تولید داروهای گیاهی نیز استفاده میشود.
مشخصات درخت چنار
نهال چنار قدرت رشد متوسط دارد. البته سرعت رشد این نهال در سال اول اندک است. نهال یک ساله حدود یک الی دو متر ارتفاع دارد. اما پس از سال اول، سرعت رشد آن افزایش مییابد به طوری که نهال در هر سال حدود 5 متر افزایش ارتفاع خواهد داشت. درختان چنار بسیار بلند قامت هستند و تا ارتفاع 30 الی 50 متر رشد میکنند. تنه این درخت نیز بسیار قطور است. این درختان بلند قامت و تنومند مقاومت بسیار بالایی دارند.
همان گونه که مشاهده کردهاید، برگهای این درخت بسیار بزرگ و پهن است. برگها به صورت منفرد متناوب رشد میکنند. این برگها پنجهای شکل بوده و 3 الی 5 لوب نوک تیز دارند. لبههای برگ چنار موج سینوسی دارد و دندانه ندارد. برگ چنار به رنگ سبز روشن است. اما پشت برگ به رنگ نقرهای مایل به سبز است. بر پشت و روی برگ نهال چنار کرکهایی وجود دارد. تراکم این کرکها در پشت برگ بیشتر از روی آن است. با گذشت زمان تراکم کرکها به مرور کمتر میشود.
درون برگ نهال چنار رگبرگهای منشعب و پنجهای شکل وجود دارد. این رگبرگها در پشت برگ به صورت برجستهتر قابل مشاهده هستند. دمبرگی برگهای چنار حدود 5 الی 10 سانتیمتر طول دارند که با کرک خاکستری پوشیده شدهاند.
نهال چنار از انواع نهالهای خزاندار و برگ ریز است. در فصل پاییز برگهای این نهال به زرد و نارنجی تغییر میکنند و سپس به مرور بعضی از برگهای آن میریزند. اما ریزش برگها نسبت به سایر نهال دیرتر است و بخش بیشتری از برگهای خود را نگه میدارد. درختان چنار میوههایی کروی شکل دارند که غذای مورد علاقهی سنجابها و برخی از پرندگان میباشد. اگر این میوه را بشکافید درون آن صدها دانه کرکی وجود دارد.
تنه نهال چنار پوسته پوسته میباشد. خالهایی به رنگ سفید مایل به سبز، خرمایی و قهوهای بر روی پوست درخت وجود دارد. البته لازم به ذکر است که به افزایش سن نهال، پوست آن دچار تغییراتی میشود. پوست نهال در ابتدا صاف، نازک و به رنگ سفید و خاکستری میباشد. اما به مرور پوست نهال تیرهتر، خشن و شیاردار میشود. به همین دلیل، اگر پوست تنه درخت را به خوبی بررسی نمایید مشاهده میکنید که قسمتهای پایینی درخت که قدیمی هستند، تیره و خشن هستند. قسمتهای بالایی که به تازگی رشد کردهاند، روشن و صاف میباشد.
درخت چنار سالهای بسیار طولانی عمر میکند. اغلب درختان چناری که در سطح شهر وجود دارند، بیش از صد سال عمر دارند. به دلیل عمر طولانی بسیار بالای این درختان، از بهترین گزینهها برای زیباسازی شهر است. گفته میشود که این درختان میتوانند 24 برابر عمر انسان، عمر کنند. این درختان ممکن است تا 1700 سال عمر کنند.
مناطق کاشت نهال چنار
نهال چنار یک نهال بسیار سازگار است و در اغلب مناطق کشور میتوان آن را پرورش داد. در خیابانهای اغلب استانهای کشورمان، این درختان بلند قامت و پهن برگ دیده میشود. این درختان در برابر سرما مقاومت بالایی دارند. گونههایی از نهال چنار میتوانند تا سرمای منفی 40 درجه سانتی گراد را تحمل کنند. اما چنارهایی که در سطح شهر و در کنار خیابان کاشته شدهاند، حداقل دمایی که میتوانند تحمل کنند منفی 20 درجه سانتیگراد میباشد. بنابراین کاشت این نهال در مناطق سردسیر امکان دارد. اما مناطق خیلی سردسیر مناسب کاشت نهال چنار نیست.
نهال چنار در برابر گرمای هوا نیز مقاومت بسیار بالایی دارد. این نهال در مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر نسبت به مناطق سردسیر رشد سریعتری دارد. اما در آب و هوای خیلی گرم مانند جنوب کشورمان، رشد این نهال بسیار کند خواهد بود. بنابراین میتوان گفت کاشت این نهال در تمام شرایط اقلیمی به جز مناطق خیلی سردسیر و یا خیلی گرمسیر امکانپذیر است. اما مناطق معتدل و مرطوب، بهترین شرایط آب و هوایی را برای رشد این نهال زینتی فراهم میکند به همین دلیل، در قسمت شمالی کشور به صورت فراوان وجود دارد. دمای ایدهال برای رشد نهال چنار، 20 الی 30 درجه سانتیگراد میباشد.
کاشت نهال چنار
کاشت نهال چنار در اغلب انواع خاک از جمله خاکهای لومی، شنی و رسی امکان پذیر است. اما این خاک باید غنی و حاصلخیز باشد؛ زیرا این نهال بلند قامت برای رشد نیاز به دریافت مواد آلی فراوانی از خاک دارد. در خاکهای حاصلخیز و مرطوب، نهال رشد سریعتری نسبت به خاکهای فقیر و خشک خواهد داشت. برای تنفس بهتر ریشه درخت، خاک باید دارای زهکشی مناسب باشد. از آنجا که ریشه این نهال عمیق است، در خاکهایی که بافت سنگین دارند نیز رشد خوبی خواهد داشت. اما توجه داشته باشید که در خاک قلیایی از کاشت نهال چنار خودداری نمایید؛ زیرا خاصیت قلیایی خاک باعث ایجاد حساسیت خواهد شد.
یکی از ضروریترین نیازهای نهال چنار نور آفتاب است. این نهال در آفتاب کامل رشد عالی خواهد داشت. منظور از آفتاب کامل، مناطقی است که بیش از شش ساعت نور مستقیم خورشید را دریافت مینماید. اما این نهال در نیم سایه نیز رشد قابل قبولی دارد. منظور از مناطق نیم سایه مناطقی است که روزانه حداقل چهار ساعت نور خورشید را دریافت مینماید. کاشت نهال در مناطق سایه، موفقیت آمیز نخواهد بود.
نکته بسیار مهم در کاشت نهال چنار، حفظ فاصله استاندارد از سازهها و مناطقی با امکانات زیرزمینی است. به دلیل اینکه این نهال ریشه بسیار عمیقی دارد باید حداقل 9 الی 10 متر از این مناطق فاصله داشته باشد.
مراقبت از نهال چنار
نهال چنار به دلیل دارا بودن ریشه بسیار عمیق، در برابر خشکی بسیار مقاوم است. اما اگر میخواهید نهال رشد مطلوبی داشته باشد، نباید از آبیاری کافی و منظم آن غافل شوید. بهتر است خاک همواره مرطوب نگه داشته شود. رطوبت کافی خاک به نهال کمک میکند تا بتواند گرمای شدید تابستانها و سرمای سخت زمستان را تحمل کند. مالچ پاشی به حفظ رطوبت خاک کمک میکند. بهتر است، نهال چنار جوان حداقل دو بار در هفته، آبیاری شود.
نهال چنار در مجاورت رودخانهها و جویبارها رشد بسیار خوبی خواهد داشت. آبیاری این نهال باید به روش معمول و یا روش قطرهای انجام شود. توجه داشته باشید که به هیچ وجه آب نباید در پای درخت تجمع کند؛ زیرا به آن، آسیب وارد میکند.
نهال چنار برای رشد مساعد نیاز به خاک غنی دارد. اگر نهال در خاک غنی و حاصلخیز کاشته شود، نیازی به افزودن کود نیست. اما در صورتی که خاک دارای میزان کافی از مواد معدنی مورد نیاز نهال نباشد، باید با کوددهی مناسب خاک را تقویت کرد. کودهایی که شامل ازت، فسفر و پتاسیم میباشند، روند رشد نهال را بهبود میبخشند. برخی از کودها چون کودهای میکرو، علاوه بر بهبود رشد نهال، به افزایش مقاومت نهال و جلوگیری از بیماریها نیز کمک میکند. اوایل فصل بهار و پاییز بهترین زمان برای کوددهی این نهال میباشد.
نهال چنار بدون هرس نیز رشد طبیعی خواهد داشت. اما در این نهال، گستردگی شاخه و برگ بسیار بالا است. بنابراین بهتر است بعضی از شاخههای اضافی حذف شوند تا نور خورشید به تمام قسمتهای آن برسد. همچنین در فصل زمستان باید شاخههای بیمار و مرده نهال هرس شوند تا به سلامت آن کمک کند. قسمتهایی از شاخهها که بریده میشود باید با چسب مخصوص پوشانده شود تا از ابتلا به بیماریها جلوگیری شود.
برای مراقبت از نهال چنار باید بیماریهایی که آن را تهدید میکند، شناسایی کند. بیماری قارچی آنتراکنوز و بیماری قارچی لکه شانکر دو بیماری اصلی این نهال میباشد. آفات اصلی این نهال حشره توری چنار، کرم، فلس، سوسک ژاپنی، کاترپیلار، کنه، سوسک چوبخوار، کرم سفید و پروانه مینوز میباشد. اما به دلیل اینکه ضخامت پوست چوبی این نهال بسیار ضخیم است از بسیاری از آسیبها در امان میماند. با این وجود، برای پیشگیری از این آفات و درمان آنها باید از سمومی چون کنفیدور و اتیون برای سمپاشی نهال استفاده کرد.
