مشخصات نهال پسته هیبریدی
نهال پسته هیبریدی یک نهال غیر بومی و وارداتی از کشور امریکا است به همین دلیل، برخی آن را نهال پسته هیبریدی آمریکایی مینامند. این یک نهال پیوندی است که در سال 1965 در دانشگاه دیویس کالیفرنیا توسط دانشمندان آمریکایی به وجود آمد. نهال پسته هیبریدی حاصل پیوند دو رقم کاملا متفاوت، یعنی نهال بنه ایرانی (نهال والد مادر) و نهال پسته چینی (نهال والد نر) میباشد. دلیل نامگذاری نهال نیز به همین دلیل میباشد. هیبرید به معنای دورگه یا پیوندی است. در گیاه شناسی، به گیاهانی که حاصل پیوند دو گونه کاملا متفاوت از لحاظ نوع، نژاد و ژنتیک میباشند، گیاه هیبریدی میگویند.
نهال پسته هیبریدی به علت مقاومت بسیار بالا در برابر آفات در دنیا به عنوان بهترین و مقاومترین نهال برای استفاده به عنوان پایه پیوند میباشد. همچنین این نهال، نیاز سرمایی کمی دارد، بنابراین در مناطقی که دوره سرما کم میباشد نیز قابل پرورش است. به دلیل مقاومت بسیار بالای این نهال پسته، ریسک پرورش آن بسیار کم است. به همین دلیل، در اغلب دنیا به خصوص در آمریکا، اسپانیا و ترکیه از این نهال به عنوان پایه پیوند، استفاه میشود. در کشور ما، نهال پسته هیبریدی به عنوان یک پایه عالی و مقاوم برای پیوند نهال پسته احمد آقایی و اکبری به کار میرود.
به دلیل اصلاحاتی که بر روی نهال پسته هیبریدی صورت گرفته است، بازدهی این نهال بسیار زودتر از دیگر ارقام نهال پسته آغاز میگردد. این یک مزیت بسیار مهم است؛ زیرا اغلب نهالهای پسته دیربازده هستند. علاوه بر مزایای ذکر شده، خصوصیات دیگر نهال چون مقاومت بالا در برابر کم آبی، شوری خاک و میزان بازدهی بسیار بالا سبب محبوبیت این نهال شده است.
مشخصات محصول نهال پسته هیبریدی
محصول نهال پسته هیبریدی درشت است. وزن هر پسته خشک حدود 2 گرم است. مغز پسته هیبریدی به رنگ ارغوانی است و بخشی از آن نیز سبز کم رنگ است. این پسته طعم و عطر دلپذیر و دلچسبی دارد. اما توجه داشته باشید که نهال پسته هیبریدی اغلب به عنوان پایه برای سایر ارقام استفاده میگردد. به این ترتیب ویژگی محصولات به وجود آمده به نهالی دیگری که بر روی این پایه پیوند زده شده است، بستگی دارد. از بهترین ارقامی که میتوان بر روی این نهال پیوند زد، پسته اکبری و پسته احمد آقایی است.
باردهی درختان پسته هیبریدی
ویژگی برجسته و منحصر به فرد نهال پسته هیبریدی بازدهی زود هنگام آن است. نهال پسته هیبریدی از همان سال اول امکان پیوند دارد (برخلاف سایر ارقام که حداقل سه سال زمان برای پیوند نیاز دارند). دو سال پس از پیوند بر روی پایه پسته هیبرید، نهال به بار نشسته و باردهی خود را آغاز مینماید. در سالهای اولیه میزان باردهی به نسبت کمتر است. اما از سال پنجم، بازدهی نهال توجیه اقتصادی خواهد داشت. این یکی مزیت عالی است زیرا بازدهی سایر ارقام پسته معمولا از 9 الی 12 سالگی به حداکثر میزان خود میرسد. در واقع با انتخاب این نهال، سالهای زیادی را در وقت و هزینه خود صرفه جویی کردهاید.
علاوه بر بازدهی زود هنگام، میزان بازدهی بسیار بالای نهال پسته هیبریدی یک مزیت عالی است. از هر هکتار از زمین زیر کشت این نهال میتوان حدود 7 تن محصول برداشت کرد.
نهال پسته هیبریدی قدرت رشد بسیار بالایی دارد؛ به گونهای که رشد این نهال 3 الی 4 برابر سایر گونهها است. با هرس اصولی نهال تا حدودی میتوان ارتفاع آن را کنترل کرد. به دلیل ارتفاع بلند درختان پسته هیبریدی برداشت محصولات با استفاده از دستگاههای مکانیزه انجام میگیرد.
باردهی درختان پسته هیبریدی حدود 75 سال ادامه دارد. این به معنای عمر مفید بسیار بالای نهال است. به همین جهت پرورش نهال پسته هیبریدی بسیار پرسود و تجاری است.
مناطق کاشت نهال پسته هیبریدی
نیاز سرمایی نهال پسته هیبریدی حدود 700 الی 1000 ساعت سرمای زیر 7 درجه سانتی گراد است. پس از تامین نیاز سرمایی نهال مقاومت آن در برابر گرما و سرما افزایش مییابد. این نهال به راحتی گرمای 40 الی 45 درجه را تحمل میکند به همین دلیل، مناطق گرم و خشک برای کاشت این نهال بسیار مناسب است. اما این نهال در برابر سرمای شدید تحمل چندانی ندارد. در صورت کاشت این نهال در مناطق سردسیر با اولین یخبندان و یا سرمای پایینتر از منفی 19 درجه سانتی گراد، نهال یخ زده و از بین میرود.
استانهای غربی کشور به دلیل شرایط اقلیمی سردسیر برای کاشت نهال پسته هیبریدی مناسب نیست. اما در استانهای تهران، البرز، اصفهان، کرمان، خراسان، شیراز، قزوین و یزد امکان پرورش این نهال وجود دارد. در واقع این نهال مناطقی را ترجیح میدهد که سرمای کوتاه و تابستانهای گرم داشته باشند.
کاشت نهال پسته هیبریدی
همان گونه که ذکر شد نهال پسته هیبریدی قدرت رشد بسیار بالایی دارد. رشد این درخت با انواع نهالهای بومی تفاوت دارد. از ارتفاع یک الی دو متری تنه، تاج درخت شروع به رشد میکند. شاخ و برگ این نهال به صورت گسترده رشد میکنند. بنابراین در هنگام کاشت نهال پسته هیبریدی باید فاصله مناسبی را بین نهالها لحاظ کنید تا در آینده، شاخههای این نهال فضای کافی داشته باشند. تراکم بیش از حد شاخهها موجب میشود که نور خورشید به میزان کافی به همه قسمتهای نهال نرسد. همچنین سمپاشی همه قسمتهای نهال را غیر ممکن میکند.
طبق نظر کارشناسان، الگوی استاندارد برای کاشت نهال پسته هیبریدی، الگوی مستطیلی است. نهالها باید در ردیفهایی که 6 الی 7 متر از هم فاصله دارند، کاشته شود. همچنین در هر ردیف، باید نهالها 4 الی 5 متر از هم فاصله داشته باشند. با توجه به اینکه این فاصله نسبت به سایر گونهها بیشتر است، در هر هکتار از زمین تعداد نهال کمتری میتوان کاشت.
مراقبت از نهال پسته هیبریدی
به دلیل مقاومت بسیار بالای نهال پسته هیبریدی، مراقبت از آن پیچیدگی چندانی ندارد و ریسک پرورش نهال پایین است. یکی از اصلیترین مراحل مراقبت از نهال پسته هیبریدی، آبیاری نهال است. این نهال در برابر خشکی و کم آبی بسیار مقاوم است. به همین دلیل در مناطق گرم و خشک و بیابانی نیز میتوان این نهال را پرورش داد. با وجود اینکه این نهال در برابر کم آبی مقاوم است، این به معنای عدم نیاز به آبیاری نهال نیست.
نهال پسته هیبریدی در سالهای اولیه کاشت، ریشه ضعیف و کوچکی دارد و نمیتواند رطوبت را از اعماق خاک جذب کند. به همین دلیل باید با فواصل کم و به صورت سطحی آبیاری شود. آبیاری نهال جوان باید با آب شیرین باشد. اما پس از اینکه نهال بزرگتر شد و ریشه آن در خاک گسترش یافت، میتوانید نهال را با فاصله بیشتر، اما به صورت عمیق آبیاری کنید. درخت بالغ پسته هیبریدی باید هر 12 الی 20 روز یکبار آبیاری شود. آبیاری عمیق کمک میکند تا در فاصله دو آبیاری رطوبت خاک باقی بماند.
میزان نیاز آبی نهال در فصول مختلف تفاوت دارد. در فصل بهار برای آبیاری هر نهال پسته هیبریدی به ازای هر روز به نیم لیتر آب نیاز است. اما در فصل تابستان به ازای هر روز به یک لیتر آب نیاز است.
یکی دیگر از نکات مهم در مراقبت از نهال پسته هیبریدی، کوددهی است. کوددهی مواد آلی خاک را افزایش داده و کیفیت آن را حفظ میکند. برای این نهال میتوان از کودهای پوسیده دامی و کودهای سبز استفاده کرد. در کنار این کودهای طبیعی استفاده از کودهای شیمیایی نیز برای افزایش رشد و راندمان نهال موثر است. به دلیل اینکه این نهال در برابر سرما، مقاومت کمی دارد، استفاده از کودهایی چون سولفات روی، در ابتدای پاییز برای حفظ نهال از سرما توصیه میشود.
