نهال تبریزی

معرفی نهال تبریزی

نهال تبریزی یکی از گونه‌های نهال صنوبر است. این نهال با عنوان‌های نهال صنوبر تبریزی، نهال صنوبر سیاه و یا نهال شالک نیز شناخته می‌شود. نام علمی این نهال Populus nigra است که از خانواده بیدیان (Salicaceae) محسوب می‌شود. این نهال زینتی و غیرمثمر است. اگر چه این نهال میوه نمی‌دهد، اما به دلیل چوب بسیار مقاوم و باکیفیتی که دارد، یکی از سودآورترین انواع نهال است. چوب این نهال در صنایع نجاری کاربرد دارد. میزان تولید چوب این درختان بسیار بالا است.

نهال تبریزی از قدیمی‌ترین نهال‌های زینتی در کشورمان است. این نهال در تبریز با عنوان لشه قَلَمه معروف است. در این منطقه، در حاشیه اغلب باغ‌ها و مزارع، نهال صنوبر تبریزی به عنوان بادشکن کاشته می‌شود؛ زیرا این نهال ریشه بسیار عمیق و گسترده‌ای دارد که در برابر بادهای شدید بسیار مقاوم است.

مشخصات درخت تبریزی

مهمترین ویژگی نهال تبریزی، قدرت رشد بسیار بالای آن است. این نهال به سرعت قد می‌کشد، به طوری که در 6 سالگی می‌توان چوب درخت را بهره‌برداری کرد. ارتفاع درختان بالغ بسیار زیاد است. این درختان به طور میانگین حدود 20 الی 30 متر ارتفاع دارند. اما گاهی ارتفاع آن‌ها به 40 متر نیز می‌رسد. قطر تنه درخت صنوبر تبریزی حدود 1.5 متر است. رنگ تنه درخت خاکستری یا قهوه‌ای تیره است.

رشد اصلی نهال تبریزی به صورت مستقیم و در ارتفاع آن است. در واقع این درختان، شاخه‌های کمی دارند. ارتفاع بلند درخت موجب شده است که کاربرد بسیار زیادی داشته باشد. یکی از مهمترین کاربردهای این نهال ساخت تیرک چوبی سقف است. شاخه‌ی این نهال با زاویه کم نسبت به تنه و در جهت بالا رشد می‌کنند. یکی از تفاوت‌های این نهال با نهال صنوبر کبوده، در نحوه رشد شاخه‌ها است. در نهال کبوده شاخه‌ها با زاویه باز و تقریبا عمود بر تنه رشد می‌کنند.

نهال تبریزی از انواع نهال‌های خزان کننده و برگ ریز است. برگ‌های این نهال پهن و نوک تیز و به رنگ سبز روشن و براق هستند. در فصل پاییز، رنگ برگ‌های نهال به رنگ طلائی روشن تغییر می‌کند. تغییر رنگ برگ‌ها، زیبایی چشمگیر و بی نظیری به درختان می‌بخشد. سپس به مرور زمان این برگها می‌ریزند و در فصل زمستان درختان خالی از برگ می‌شوند. با شروع فصل بهار، بر‌گ‌های جدید زیبا و سبز رنگ این درختان رشد کرده و به درخت جان تازه‌ای می‌بخشند. درخت صنوبر تبریزی جوانه زرد رنگ چسبناکی دارد. این جوانه‌ها بسیار معطر و خوشبو هستند.

کاربرد درخت تبریزی

نهال تبریزی با قامتی بلند و کشیده و با برگهایی پهن، ظاهر بسیار زیبا و چشم نوازی دارد. گاهی اوقات، این نهال تنها با هدف زیباسازی محیط کاشته می‌شود. اما این درختان زیبا، علاوه بر زینت بخشی فضا، کاربردهای دیگری نیز دارند. یکی از مهمترین کاربردهای این نهال، بهره برداری از چوب بسیار مرغوب و باکیفیت آن است. چوب این درخت در کاغذ سازی، ساخت جعبه، الوار تخته چوب، تزئینات چوبی، مصنوعات چوبی قابل حمل کاربرد فراوانی دارد. به دلیل بالا بردن سرعت رشد این درخت، بسیار زودبازده و پربازده است.

نهال تبریزی ریشه‌های بسیار گسترده و عمیقی دارد؛ به همین دلیل، در برابر بادهای شدید بسیار مقاوم و استوار است. این ویژگی نهال سبب شده است که به عنوان بادشکن کاربرد فراوانی داشته باشد. گاهی اوقات این نهال به عنوان حصار در اطراف باغ کاشته می‌شود تا از سایر نهال‌ها در برابر بادهای شددی محافظت نماید. اما نکته مهم دیگری که درباره ریشه درخت تبریزی اهمیت دارد، قدرت نفوذ بسیار بالای آن است. ریشه این درخت به سرعت و با قدرت در خاک نفوذ کرده و گسترش می‌یابد؛ به همین دلیل، نباید در نزدیکی ساختمان‌ها، منازل مسکونی و لوله‌ها کاشته شود.

مناطق کاشت نهال تبریزی

نهال تبریزی با چه شرایط آب و هوایی سازگار است؟ در چه مناطقی می‌توان این نهال سودآور و پربازده را کاشت و از چوب ارزشمند آن بهره برد؟ این سوال بسیار مهمی است که قبل از تهیه نهال باید به آن پرداخته شود. نهال صنوبر تبریزی در برابر سرمای هوا مقاومت بالایی دارد. بنابراین در مناطق سردسیر نیز امکان پرورش این نهال وجود دارد. اگر در یک منطقه سردسیر، تصمیم به کاشت نهالی دارید که دارای چوب باارزشمند و باکیفیتی باشد، بدون شک نهال تبریزی یک گزینه عالی است. علاوه بر مناطق سردسیر، شرایط آب و هوایی معتدل نیز یک شرایط ایده‌آل برای پرورش نهال تبریزی است.

به دلیل مقاومت بالای نهال تبریزی در برابر سرما و گرما، در اغلب مناطق کشور قابل پرورش است. اما کاشت این نهال در منطقه گلپایگان بسیار رایج و پررونق است. سالیانه در این منطقه میزان بسیار بالایی از این چوب مرغوب تهیه می‌گردد.

مسئله دیگری که در انتخاب مناطق کاشت نهال تبریزی اهمیت دارد، نیاز آبی نهال است. این نهال نیاز آبی بالایی دارد و باید در مناطقی کاشته شود که پاسخگوی نیاز نهال باشد. برای آبیاری این نهال به آب جاری که سرشار از اکسیژن است، نیاز است. بنابراین باید در حاشیه رودخانه‌ها و مسیرهای آب کاشته شود.

کاشت نهال تبریزی

زمان مناسب برای کاشت نهال تبریزی، هنگامی است که نهال در خواب زمستانی به سر می‌برد و شیرابه‌ی آن جاری نشده است. این نهال از اواخر پاییز تا اوایل فصل بهار در خواب زمستانی می‌باشد. تعیین زمان دقیق کاشت نهال به منطقه کاشت بستگی دارد. در مناطق سردسیر چون شمال غرب کشور از جمله کردستان، به دلیل وجود زمستان‌های بسیار سرد و یخبندان، بهتر است در اواخر زمستان و پس از پایان یافتن اوج سرما، نهال را به زمین اصلی منتقل کرد.

اما در مناطق گرمسیر ،همچون مناطق جنوبی کشور از جمله استان‌های خوزستان و شیراز که زمستان‌های ملایم‌تری دارند، بهتر است در اواخر پاییز اقدام به کاشت نهال تبریزی نمایید. اما در شرایط اقلیمی معتدل چون مناطق شمالی کشور از جمله گیلان، زمان کاشت نهال تبریزی بیشتر است. شما از اواخر پاییز تا ماه فروردین زمان دارید تا این نهال را در زمین مورد نظر خود بکارید.

نهال تبریزی با انواع مختلف خاک سازگار است و حساسیت زیادی نسبت به بافت خاک ندارد. اما رشد نهال در خاک‌هایی که خاصیت قلیایی دارند، به شدت افت می‌کند. سرعت رشد این نهال بسیار حائز اهمیت است؛ به همین دلیل، کاشت این نهال در خاک قلیایی توصیه نمی‌شود. وجود آهک در خاک باعث از بین رفتن نهال خواهد شد؛ بنابراین خاک‌های آهکی نیز برای کاشت این نهال مناسب نیست. درخت تبریزی ریشه بسیار عمیقی دارد. این نهال باید در خاک عمیق و نفوذپذیر کاشته شود تا بتواند به راحتی در خاک ریشه بگستراند.

نهال تبریزی یک گونه نور پسند است. کمبود نور باعث اختلال در رشد برگ‌ها خواهد شد. همچنین ممکن است باعث ابتلا به بیماری قارچی نیز شود. بنابراین نهال باید در مناطق آفتاب گیر کامل و یا نیمه سایه کاشته شود. این نهال در مناطق آفتاب گیر رشد بهتری خواهد داشت. بنابراین در هنگام کاشت نهال، این نکته را نیز در نظر داشته باشید.

معمولا در هنگام کاشت انواع نهال، با توجه به نوع نهال، اندازه تاج نهال، گستردگی شاخ و برگ درخت و کاربرد آن، الگوی کاشت مناسبی انتخاب می‌شود. نهال تبریزی بر خلاف ارتفاع بسیار بلندی که دارد، تاج کم عرضی دارد. شاخه‌ها و برگ‌های این نهال چندان گسترده نیست و شاخه‌ها نزدیک به تنه رشد می‌کنند. به همین دلیل، نیازی به در نظر گرفتن فاصله بسیار در بین درختان نیست. ردیف‌هایی که برای کاشت نهال در نظر گرفته می‌شود، باید دارای شیب کمی باشد تا آب در این ردیف‌ها به جریان بیفتد و اکسیژن کافی داشته باشد.

البته تعیین فاصله مناسب بین نهال‌ها، به هدف کاشت نهال صنوبر تبریزی بستگی دارد. این نهال ممکن است با اهداف مختلف چون حصارکشی اطراف باغ، استفاده به عنوان بادشکن، زینت‌بخشی به باغ و ویلا و یا استفاده از چوب درخت پرورش داده شود.

آبیاری نهال تبریزی

یکی از مهمترین مسائل در پرورش نهال تبریزی، توجه به نیاز آبی آن و نحوه آبیاری است. این نهال نیاز آبی بالایی دارد و باید در مناطقی پرورش داده شود که بتواند پاسخگوی نیاز آن باشد. هر آبی برای آبیاری این نهال مناسب نیست. این نهال به آب روان که سرشار از اکسیژن است، نیاز دارد؛ زیرا این نهال اکسیژن مورد نیاز خود را از طریق آب دریافت می‌نماید. آب جاری دارای اکسیژن کافی است. اما آب‌های باتلاقی و راکد فاقد اکسژن کافی بوده و باعث خفگی نهال و نابودی آن می‌شود.

لازم به ذکر است که آبیاری نهال تبریزی باید به موقع و به اندازه باشد. آبیاری بیش از حد برای این نهال بسیار مضر است. اگر آبیاری این نهال بیش از اندازه باشد، برگهای نهال در اواخر تابستان، قبل از موعد می‌ریزنند. به این ترتیب، عملیات فتوسنتز نهال به درستی انجام نمی‌گیرد و رشد نهال دچار اختلال می‌شود. این عامل باعث کاهش ارتفاع درخت و در نتیجه کاهش بازدهی آن خواهد شد. بنابراین باید نسبت به آبیاری دقیق این نهال، توجه کافی داشته باشید. در سال اول، سعی کنید که یک بار در هفته نهال را آبیاری نمایید. اما پس از سال اول، بهتر است هر 10 روز یکبار به آبیاری نهال، اقدام نمایید.

مراقبت از نهال تبریزی

یکی از مهمترین اقدامات در مراقبت از نهال تبریزی، حذف علف‌های هرز می‌باشد. وجود علف هرز در اطراف درخت تبریزی بسیار خسارت‌زا است؛ زیرا علف هرز بر دور این درخت می‌پیچد و رشد و سلامت آن را به خطر می‌اندازد. یکی دیگر از گیاهان مضر برای این درخت، گیاه انگل است. این گیاه از شیرابه نهال تغذیه می‌کند و باعث خشک شدن آن می‌شود. متاسفانه درخت تبریزی در مقابل گیاه انگل مقاومت زیادی ندارد.

نهال تبریزی نیاز به هرس زیادی ندارد. فقط کافی است که شاخه‌های خشک نهال حذف شوند. هرس نهال از سال دوم پس از کاشت آغاز می‌شود.

یکی دیگر از نکات مهم در پرورش نهال تبریزی کوددهی است. به دلیل اینکه این نهال سرعت رشد بسیار بالایی دارد، به سرعت مواد غذایی و آلی موجود در خاک را جذب می‌کند. به همین جهت، میزان مواد آلی خاک کاهش می‌یابد و خاک دچار کمبود می‌شود. به همین جهت، باید کودهای حیوانی و کودهای شیمیایی را به خاک بیفزایید تا خاک تقویت شود. کوددهی برای رشد مساعد تنه و ریشه نهال ضروری است. این کود باید حاوی ترکیبات مختلف کود ازت، فسفر و پتاس باشد.