معرفی نهال افرا
نهال افرا یکی از خاصترین و زیباترین نهالهای زینتی است که دارای گونههای مختلف است. گونههای مختلف افرا، در شکل و رنگ برگها و اندازه و تعداد لوپهای آن تفاوت دارند. حدود 300 گونه مختلف نهال افرا شناخته شده است که 10 گونه از آن در ایران وجود دارد. برخی از این گونهها عبارتند از نهال افرا قرمز، افرا سبز، افرا سیاه، افرا نقرهای، افرا پوست کاغذی. برگهای این نهالها، تقریبا به شکل کف دست است و در رنگهای مختلف سبز، قرمز، نارنجی، زرد هستند. این رنگهای زیبا و جذاب زیبایی بی نظیری به محیط میبخشند.
نام علمی نهال افرا، Acer است. این نهال زینتی از خانواده آستراسه است. همان گونه که ذکر شد، این نهال گونههای مختلف دارد. زادگاه گونههای مختلف با یکدیگر تفاوت دارد. زادگاه اغلب گونههای نهال افرا، شرق آسیا و به خصوص کشور چین است. اما منشا برخی از گونههای دیگر، اروپا، آمریکای شمالی و شمال آفریقا است. اما هدف از کاشت این نهال غیرمثمر چیست؟
کاربرد نهال افرا
همان گونه ذکر شد نهال افرا گونههای مختلف دارد. برخی از آنها به شکل درختچه کوچک و برخی دیگر به شکل درختان بلند قامت رشد میکنند. رنگ برگهای این نهالها نیز متفاوت هستند. رنگ برگهای گونههای مختلف افرا، سبز، زرد، قرمز، صورتی، نارنجی، بنفش و … میباشد. به دلیل این رنگهای خاص و زیبا، نهال افرا یکی از جذابترین و چشم نوازترین انواع نهال زینتی محسوب میشود. به همین دلیل، در پارکها و اطراف خیابان نیز برای زیباسازی شهر و محیط کاشته میشود.
این نهال زیبا علاوه بر جنبه زینتی، سود تجاری نیز دارد. این درختان چوب مقاومی دارند که برای ساخت تولیدات چوبی کاربرد دارد. از چوب درخت افرا برای تهیهی مبلمان، کفپوش، ساز، صنایع دستی و بسیاری از محصولات دیگر استفاده میشود.
همچنین شیرهی نهال افرا برای تولید شربت افرا کاربرد دارد. این شربت نوعی طعم دهنده و شیرین کننده است. در اواخر فصل زمستان یا اوایل بهار شیره این نهال را جمع آوری کرده و غلیظ میکنند تا شربت افرا تهیه نمایند. این شربت حاوی مواد معدنی و آنتی اکسیدان است. مصرف آن به کاهش کلسترول و سلامت بهتر مغز کمک میکند.
مشخصات درخت افرا
درختان افرا پهن برگ هستند. برگهای اغلب گونههای افرا پنجهای شکل متقابل شانهای شامل 3 الی 5 برگچه نوکدار با دانههای نامنظم میباشد. برگهای گونههای مختلف افرا در شکل، اندازه، تعداد لوپها و رنگ با یکدیگر تفاوت دارند. این برگهای ممکن است به رنگ سبز، قرمز، نارنجی ، زرد، صورتی و بنفش و … باشند. اغلب گونههای نهال افرا از انواع درختان خزاندار و برگ ریز هستند. اما تعداد کمی از آنها نیز همیشه سبز هستند.
قدرت رشد گونههای مختلف افرا با یکدیگر تفاوت دارد. برخی از گونهها، به صورت درختچه رشد میکنند و برخی نیز به شکل درختان بسیار بلند قامت تا ارتفاع 40 متر قد میکشند. جالب است بدانید برخی از گونههای افرا حدود نیم متر ارتفاع دارند. برخی از گونههای افرا که رشد سریعتری دارند، پس از 10 الی 15 سال به حداکثر ارتفاع میرسند. اما برخی دیگر از گونهها به 20 الی 30 سال زمان نیاز دارند تا به ارتفاع حداکثری برسند.
در اواخر زمستان یا اوایل فصل بهار، گلهای نهال افرا به صورت خوشهای رشد میکنند. این گلها به رنگ قرمز تیره تا زرد متمایل به سبز هستند. این گلها محل تولید گرده هستند. گردههای افرا به شکل دانههای بالداری هستند که سامارا نام دارند.
درختان زینتی افرا عمر بسیار طولانی دارند. این درختان حدود 80 الی 100 عمر میکنند. عمر گونههای مختلف ممکن است متفاوت باشد. برخی از گونههای افرا شناسایی شدهاند که حدود 300 سال عمر دارند. این نهال به عنوان نماد جاودانگی شناخته میشود.
مناطق کاشت نهال افرا
برای کاشت نهال افرا باید به این مسئله توجه داشته باشید که این نهال در برابر سرما و گرمای شدید تحمل بالایی ندارد. حداقل دمایی که این نهال میتواند متحمل شود، منفی 10 درجه سانتی گراد است. همچنین حداکثر دمایی که این نهال تاب تحمل آن را دارد، 35 درجه بالای صفر است. گرمای شدید باعث سوختن برگها و از بین رفتن نهال میشود. بنابراین کاشت این نهال در مناطق گرمسیر و سردسیر مناسب نیست.
بهترین آب و هوا برای پرورش نهال افرا، مناطق معتدل هستند که تابستانهای خنک و زمستانهای ملایم دارند. در این نواحی، نهال بهترین رشد را خواهد داشت. در نواحی جنگلی این نهال رشد بسیار خوبی را تجربه میکند؛ زیرا نواحی جنگلی خاک اسیدی دارند. همان گونه که اطلاع دارید، جنگلهای شمال ایران، اصلیترین محل رویش گونههای مختلف افرا است. به دلیل اینکه خاک جنگلهای شمال ایران اسیدی میباشد.
کاشت نهال افرا
نهال افرا در اغلب انواع خاک قابلیت رشد دارد. اما در خاکهای اسیدی قدرت رشد این نهال بیشتر است. در این خاک، شاخهها و برگهای نهال با تراکم بیشتری رشد میکنند؛ بنابراین زیبایی درختان افرا دو چندان خواهد شد. میزان PH خاک باید حدود 5.5 الی 7.3 باشد. در خاکهای قلیایی، ریشه نهال نمیتواند به خوبی مواد مغذی را جذب کند، به همین دلیل نمیتواند رشد مطلوبی داشته باشد.
بهتر است بافت خاک شنی یا رسی باشد. در خاکهایی که بافت نرمی دارند، ریشه به راحتی در خاک نفوذ میکند. خاکهای شور و خاکهایی که رطوبت بسیار بالایی دارند، برای کاشت این نهال مناسب نیستند.
نهال افرا نباید در مکانی کاشته شود که آفتاب شدید و بیش از حد دارد؛ زیرا نور و گرمای زیاد خورشید موجب سوختن برگهای درختان میشود. این نهال باید در مناطق نیمه سایه یا سایه کامل کاشته شود که میزان مناسبی از نور خورشید را دریافت نماید. نهالهای افرا که در حاشیه جنگل و یا در زیر سایه درختان بزرگتر قرار دارند، رشد بسیار بهتری خواهند داشت.
مسئله مهم دیگری که در هنگام کاشت نهال افرا اهمیت دارد، فاصله نهالها از یکدیگر و همچنین فاصله نهال از ساختمانهای اطراف میباشد. نهال افرا گونههای مختلفی دارند. اندازه تاج، گستردگی شاخه و برگ و اندازه ریشه گونههای مختلف افرا با یکدیگر تفاوت دارد. بنابراین فاصلهای که میان نهالها در نظر گرفته میشود باید با توجه به گونه نهال و همچنین کاربرد آن متفاوت است. اغلب این نهالها معمولا ریشههای بسیار قوی دارد که قدرت نفوذ بالایی دارد. به همین دلیل توصیه میشود با فاصله مناسب از ساختمانها کاشته شود.
توصیه میشود که نهال افرا قرمز حداقل 2 متر از منازل و سیستم لوله کشی فاصله داشته باشد. اما این نهال بهتر است حداقل 10 متر از اماکن تجاری و صنعتی فاصله داشته باشد تا ریشههای آن پایههای بتونی را ویران نکند. برخی از گونههای افرا چون نهال افرا نقرهای، موجب اختلال رشد گیاهان دیگر میشود. بنابراین باید این نهال تا حد امکان دور از درختان دیگر کاشته شود. همان گونه که ذکر شد، کاربرد درخت افرا نیز در تعیین فاصله نهال موثر است. نهالهایی که برای تولید الوار پرورش داده میشود، باید حدود 5 متر از یکدیگر فاصله داشته باشند. اما نهالهایی که به منظور تهیه شربت کاشته میشوند، باید حدود 10 متر فاصله داشته باشند.
مراقبت از نهال افرا
نهال افرا نیاز آبی بسیار بالایی دارد. در مناطقی که میزان بارندگی به میزان بالا نباشد، نهال به آبیاری زیادی نیاز دارد. این نهال به طور معمول باید دو بار در هفته آبیاری شود. اما در روزهای گرم تابستان باید سه بار در هفته نهال را آبیاری کنید. در فصل زمستان که هوا خنکتر است، نهال به آبیاری کمتری نیاز دارد. میزان دقیق آبیاری نهال با توجه به گونه نهال افرا، سن نهال، نوع خاک و زهکشی آن و … تعیین میشود.
آبیاری نهال افرا باید به اندازه باشد. کم آبی باعث میشود که برگهای نهال پژمرده شده و یا رنگ آنها به قهوهای تغییر کرده و پیچ بخورند. آبیاری بیش از حد نیز باعث از بین رفتن نهال میشود. هنگام آبیاری نهال توجه داشته باشید که به هیچ وجه برگها خیس نشوند، زیرا در این صورت امکان سوختگی و از بین رفتن آن افزایش مییابد. در پارکها و مکانهایی که آبپاش گردان دارند، باید به این مسئله دقت نمایید. خاک بستر نهال را به عمق 8 الی 20 سانتی متر مالچ پاشی نمایید تا از تبخیر آب جلوگیری شود.
نهال افرا برای رشد سریع خود نیاز دارد که میزان کافی از مواد معدنی مورد نیاز خود را از خاک دریافت کند. اگر میزان این مواد در خاک کافی نباشد، نیاز به کوددهی است. کودهای مایع یا کوهای 10 10 10 و همچنین کودهای حاوی نیتروژن، فسفر پتاسیم به رشد بهتر نهال و افزایش مقاومت آن کمک میکند. بهتر است قبل از کاشت نهال و پس از آن، هر دو سال یکبار مقداری کود پوسیده دامی به خاک افزوده شود.
